door Alle kleuren zijn gaan slapen’ denkt Jona als het nacht is en in het donker haar vaders kantoor probeert te vinden in het verlaten kantoorgebouw op zoek naar koekjes en de zaklamp. In een Joke van Leeuwen tref je altijd woorden aan die je laten glimlachen of laten nadenken. ‘Neusdenken’ is er ook één. Of welk beeld geeft ‘Ze zocht in haar hoofd naar geduld.’? Even later lees je ‘Zijn (vader) geduld had altijd in een ver hoekje van zijn hersens gezeten.
Dit keer lees je over het plaatsje Wolem dat meegaat ‘in de vaart der volkeren’. Het is een gegeven dat op een dag het water zal komen, want Wolem is ver onder zeespiegelpeil gebouwd. Haar vader zegt voorbereid te zijn en zal op tijd meubels etc. naar zolder brengen. Jona gaat iedere dag na schooltijd naar haar vader en moet daar muisstil wachten tot hij klaar is met werken. Moeder wordt gemist. Toch gaat ze op ontdekkingstocht waardoor ze op het dak van de flat terechtkomt. De vijfde keer als ze boven de wolken en onder de oneindigheid is valt ze in slaap. Het water komt razendsnel en zij mist de boot.
Jona doet denken aan andere personages uit Van Leeuwens boeken, enigszins eenzelvig tot eenzaam maar altijd nadenkend, bijv. Toda uit Toen mijn vader een struik werd. Wolem geeft gedachten aan het boek Hier. Ook in dit nieuwste verhaal zijn maatschappelijke onderwerpen niet direct benoemd maar overduidelijk aanwezig. Het overmatige consumptiegebruik, overstromingen, vluchtelingen, het bouwen op niet daarvoor geschikte plaatsen, kortom milieuproblematiek. Naast natuurlijk de emotie die altijd verweven is in een verhaal.
Ook symboliek of verwijzing is niet vreemd. Denk bijv. aan de duif die haar gezelschap houdt op het dak, de naambetekenis van Jona, aan verhalen Jona en de walvis/De ark. Of de kersen van het toetje in eetcafé ‘Lekker’: Ze hoorden met z’n tweeën te zijn, die kersen. Maar dat waren ze niet meer. Mama is dood. Ze was ziek. Vader zou blijven werken, maar moeder had gezegd: Dat kind is belangrijker dan al dat geregel van jou. Kinderen verdienen aandacht, zijn belangrijk.
Een apart stuk kun je schrijven over de materialen op het dak met daarbij de gedachten en de manier van neerleggen om de titel Ik ben hier! te vormen.
Een literair kinderboek dat als een avontuur gelezen kan worden, de gevorderde lezer zal meerdere lagen ontdekken en bij mogelijke herlezing een volgend onderwerp overdenken. Een goed bespreekbare voor kinderen is: hoever gaan we in een maatschappij waar alles werkend is door elektriciteit of andere bron van energie terwijl je iets door menskracht in gang kan brengen? De kraan, het zonnescherm, de lift, de blikopener. In hoeverre kunnen we op energie bouwen?
Een rijk verhaal dat zo eenvoudig lijkt. De kracht van doordachte woordkeuze, van schrijven van verhalen.
Veel verdwijnt. Ook wat niet af was. Deze stad Wolem.
Wat blijft is een schrift met jouw handschrift, een foto van een dierbaar persoon.
Joke van Leeuwen, Ik ben hier!, Querido, 2022, 128 blz., 9789045128306.
