door Martha Hall Kelly is terug met een nieuwe roman: Russische rozen. In het succesvolle Seringenmeisjes diepte de schrijfster het leven uit van Caroline Ferriday in de Tweede Wereldoorlog, nu komt het leven van Caroline’s moeder Eliza in 1914 aan bod. Samen met haar Russische vriendin Sofia geeft Eliza de geschiedenis van de Russische Revolutie een persoonlijk gezicht.
De New Yorkse Eliza Ferriday is het middelpunt van de upper society en is bevriend met Sofia Stresjnajva, het nichtje van de Russische tsaar. Samen met Sofia reist Eliza naar Sint-Petersburg om daar de bezienswaardigheden te bezoeken. De oorlogsdreiging en de onrust op straat maken een abrupt einde aan hun reis. Eliza keert terug, terwijl Sofia niet doorheeft dat de volkswoede tegen haar tsarenfamilie is gericht.
Een paar jaar later is de familie Stresjnajva naar het buitenhuis in het plattelandsdorp Malinov gevlucht. Daar huurt Sofia de hulp van boerendochter Varinka in, die het kindermeisje wordt van haar zoon Max. De kloof tussen de adellijke familie en het arme volk kan niet groter zijn: terwijl Sofia’s familie geniet van vijfgangendiners heeft het dorp geen geld en eten meer. Dan wordt de tsaar afgezet, Sofia opgesloten en gescheiden van haar kind. Eliza krijgt geen post meer van haar vriendin en vreest het ergste. De toenemende Russische emigratiegolf naar Amerika maakt dat ze een opvangorganisatie voor Russische vrouwen opzet.
Russische rozen is een rijke historische roman die je meevoert door de wereldgeschiedenis tussen 1914 en 1920 van Sint-Petersburg naar Parijs en New York. De drie vrouwen Eliza, Sofia en Varinka vertellen het verhaal. Je stapt als lezer in hun gedachtewereld, waardoor je hun keuzes en daden goed begrijpt. Alle drie maken ze verschrikkelijke dingen mee. Sofia en Eliza worden bijvoorbeeld beide weduwen met een opgroeiend kind, wat hen aanzet tot het maken van een lange eenzame reis naar Parijs en het opstarten van vluchtelingenhulp voor Russen. Varinka groeit op als paria in een arm boerendorp, waar het gebruikelijk is dat meisjes op hun vijftiende trouwen. Ze leeft in een wrede relatie ongehuwd samen met Taras en haar moeder. Het werk bij Sofia opent nieuwe deuren voor Varinka, maar maakt ook schrijnend duidelijk hoe groot de kloof is tussen de familie en de boeren. Eén soepspatje op een satijnen jurk en het dienstmeisje moet vertrekken. Tegelijkertijd betaalt Sofia’s vader zijn dure sigaren niet in het dorp, omdat hij nooit geld bij zich heeft.
De personages worden zo ‘echt’ doordat Hall Kelly zich heeft verdiept in de egodocumenten van de Ferridays en Russische adellijke vrouwen. Ook heeft ze verschillende buitenhuizen en steden bezocht, wat tot uiting komt in de vele beeldende beschrijvingen van de omgeving. Achterin het boek vermeldt ze welke straten en huizen in Malinov, Parijs en New York nog te bezoeken zijn. Het landhuis The Hay bij New York en Rue Daru in Parijs zijn voor mij betekenisvolle plaatsen geworden.
Een andere parallel met de huidige tijd is de positie van de vrouw. Uit het verhaal blijkt dat hoewel vrouwen afhankelijk zijn van en minder rechten hebben dan de man, ze toch in zekere mate zelfstandig waren. Met name de rijke dames, waar ook ter wereld, organiseerden feesten voor de hele rijke stads- of streekgemeenschap en onderhielden contacten met familie en vriendinnen over de hele wereld. Elke dag post verzenden tussen twee werelddelen en producten ontvangen uit Moskou, Parijs of New York was geen uitzondering. Een verrassende kijk op de geschiedenis waarvan we nu nog kunnen leren.
Russische rozen is een boek vol betekenisvolle verhalen, die je nog lang bijblijven. Verhalen over personen die echt bestaan hebben en de geschiedenis mede bepaald hebben door hun moedige daden. Over moeders en kinderen, emigratie en een nieuw leven in een vreemd land beginnen. Kortom, prachtig!
Martha Hall Kelly, Russische rozen, vertaler: Iris Bol en Marcel Rouwé, Ambo Anthos, 2019, 488 blz., 9789026352737.
