Bibi Dumon Tak – Mikis de ezeljongen

Jaren terug werd dit klein-maar-fijn verhaal gelezen en in de schoolbibliotheek gezet bij de leesboeken, want een Bibi geef je aan kinderen. In april een vindersgelukje op de vrijmarkt. Door het sfeervolle omslag van Philip Hopman viel het op. Voor een euro ging Mikis mee naar huis.

Winterdieren, Fiet wil rennen, Mee met de dierenambulance, We gingen achter de hamsters aan, ‘op krokodillenjacht’ en wat al niet meer waarvan veel bekroond. Ook Het koeienboek vond gretig aftrek, maar helaas bleef Mikis de ezeljongen vaker op de plank staan in de schoolbibliotheek. Spreekt een ezel niet tot de verbeelding? Werd het verhaal erachter niet verteld waardoor de kinderen het niet oppakten? Wat de reden ook is, het verhaal over het ezeltje Tsaki is meer dan zomaar een verhaaltje.

Bibi Dumon Tak werd in 2009 uitgenodigd om op Korfoe over ezels te schrijven. Er is daar net als in Zeist een ezelopvang. De oude ezeltjes die op het eiland worden opgevangen mankeren allemaal wel iets door hun zware werkzame leven. Van blind zijn tot kreupel en doorgezakte ruggetjes door bepakking, de draagmanden. De ezeltjes en de opvang gaven inspiratie en Dumon Tak verwerkte haar observaties en ervaringen in dit verhaal. Ook de naam voor de ezel van Mikis heeft hier de oorsprong, dit lees je in het nawoord.

Mikis woont met zijn ouders in het dorpje Liapades op het eiland Korfoe. Na schooltijd is hij vaak bij opa en oma. Opa zit zoals meer oudere bewoners regelmatig onder de grote plataan op het dorpsplein. Een beeld wordt gegeven in de zwartwit tekeningen van Philip Hopman, je proeft de sfeer, je voelt de warmte. Als Mikis hem op een keer weer aantreft, zegt opa dat er een verrassing is. Mikis vliegt de straatjes door naar oma en ontdekt in de donkere stal twee lange oren, een ezel! Hij denkt eerst nog dat de ezel met de zachte vacht voor hem is, maar nee Die ezel moet aan het werk. Dat is toch geen speelkameraad? zeggen de grootouders.

Wel mag hij een naam verzinnen, een meisjesnaam. Mikis vraagt zich af hoe het kan dat de ezelin nog geen naam heeft. ‘Was je dan niet belangrijk genoeg voor een naam?’ Mikis sluit direct vriendschap met de ezel die mag meebeslissen welke naam ze krijgt door met de ogen te knipperen. Alle meisjesnamen die hij kan bedenken passeren, zelfs die van het liefste meisje van de klas: Elena. Het blijft de oefennaam: Tsaki. Opa en oma moeten hartelijk lachen als Mikis vertelt dat Tsaki zelf mocht kiezen, maar de andere dag mag hij wel een stukje op haar rijden.

Voor Mikis is Tsaki alles. Veel mooier dan nieuwe schoenen of iets anders waarover de kinderen in de kring vertellen. Intussen gaat het verhaal in de kleine gemeenschap al rond dat hij de jongen is die met ezels praat. Het stukje rijden, het wandelen, gaat bergopwaarts om hout te halen in de olijfgaard. De wintervoorraad moet naar beneden zodat de kachel gestookt kan worden. Het valt Mikis tegen, maar zo opa zegt: Wandelen is voor mensen die niks te doen hebben. Vele keren moet Tsaki op en neer de berg met barstenvolle manden die met een dun stuk touw rond haar buik zijn vastgemaakt voordat alles beneden zal zijn.

Hoe er met de dieren werd omgesprongen of over werd gedacht blijkt uit opmerkingen en het ermee omgaan. Eerst de mens eten en drinken, dan komt de verzorging van het dier wel. Mikis denkt daar anders over en besluit zich niets meer aan te trekken van mensen die om ezels lachen. Op een dag mag Mikis alleen met Tsaki de berg op om hout te halen en laat haar zonder touw met hem meelopen. Waar Mikis is volgt Tsaki. De naam Mikis de ezeljongen’wordt een begrip.

Mikis denkt de manden in het weekend minder vol met hout te doen zodat het te behappen is voor de ezel. Opa heeft zijn commentaar al klaar, Mikis zijn antwoord: Maar Tsaki is toch geen vrachtwagen? Opa denkt er duidelijk anders over, die vindt het dier een tractor op poten. Als Mikis op een zondag alleen met Tsaki op pad mag, doet hij een nare ontdekking waarna de rollen omgedraaid lijken te worden, er begrip en aandacht lijkt te zijn voor de ander en er een bijzondere verrassing hen te wachten staat.

Mikis de ezeljongen ligt wat betreft verhaalinhoud in de lijn van bijv. Soldaat Wojtek en Bezem. Vertellingen over een dier waarmee iets bijzonders aan de hand is zonder dat ze tranen trekkend zijn zoals Bibi Dumon Tak dat kan terwijl er wel onderwerpen met emotie worden aangesneden.
In Mikis de ezeljongen is er een onderscheid te maken in hoe dieren worden behandeld door verschillende generaties met daaraan gekoppeld tradities die in een bepaald(e) omgeving/land worden gehanteerd of gebruikelijk zijn. In dit verhaal veel onderwerpen die je voor verwerking of bespreking kunt inzetten. Bijv. dieren, dierenmishandeling, relatie mens-dier, cultuur(verschillen), landen, school, tradities, familie, (speciale) vriendschap.

Het beeldend geschreven verhaal laat je rondlopen op een Grieks eiland zonder dat er enorm veel over wordt verteld. In de tekst komen verschillende zinnen voor die een filosofisch vraagstuk op zich kunnen zijn. Bijv. de aangehaalde zin Was je dan niet belangrijk genoeg voor een naam? waardoor een ander boek erbij genomen kan worden. In Morris, de jongen die de hond vond’ van Bart Moeyaert staat een vergelijkbare zin: Als iets een naam heeft, bestaat het meer dan zonder.
Een andere nadenker: opa zegt aan het eind dat dieren niet van veranderingen houden. Tsaki ook? Hoe zit dat bij mensen?
Spreekwoorden met ‘ezel’ of waarvoor het woord ‘werkezel’ staat of wordt gebruikt kunnen een taalopdracht zijn. Of bijv. waar de uitdrukking Ze lijkt wel een magneet de oorsprong heeft en hoe je het maken van een wereldreis in de context plaatst, naast dat emoties en gedrag besproken kunnen worden.

Wie denkt dat dit een te zwaar verhaal is voor jonge lezers vanaf een jaar of 8 heeft het mis. De korte zinnen, de prettige levendige stijl met dialoog, de vele tekeningen en vooral het positieve van de kinderen zelf, het geduld, de vindingrijkheid, de vriendschap, gebeurtenissen op school én de hoop die het verhaal binnenstapt laten Mikis de ezeljongen zowel een prima zelflezer als voorlezer zijn.

Door de inmiddels verschenen serie Tijgerlezen en het bekroonde Anaconda geniet Bibi Dumon Tak zoveel (terechte) bekendheid dat Mikis de ezeljongen nu ook als vanzelf zal worden gelezen. Ken je het nog niet? Krijg je het niet te pakken?
Nadat het was herlezen werd ontdekt dat er een heruitgave gepland staat voor juli 2025. Hoe leuk is dat!

Maak kennis met Mikis de ezeljongen: een klein rijk verhaal dat je bijblijft als je het eenmaal hebt gelezen.