door Op het titelblad staat bijna nonchalant excuserend geschreven dat ‘Niet alles past in dit boek. (Maar wel bijna.)’. Het heelal, immens groot.
Om direct maar een raket af te schieten: er staat niets – geen letter, geen woord, geen komma – zonder reden in dit leesboek voor beginnende lezers waardoor enorm veel rake informatie wordt gegeven over dit niet eenvoudige onderwerp.
Het verhaal begint met een originele constatering: ‘Niemand kent je naam. Niemand ziet je staan.’, want hoe logisch als wetenschap is, er was eerst niets. De wetenschappelijke benadering heeft inderdaad als vervolg de uitleg over de oerknal ‘Bam! Knal! Hee het heelal!’. Zo simpel, zo treffend, hoe een onderwerp wordt verwoord in weinig woorden met daarna een aantal getallen die passen bij de knal m.b.t. ruimte en tijd.
De start wordt aangevuld met ‘oersoep’ waarin de vorming van het heelal wordt verduidelijkt aan de hand van de groei van de mens en het leven volgens het klokritme zoals in de westerse wereld bekend is. Om vervolgens in een soepele overgang over hemellichamen te vertellen, zelfs planeten worden met afstand genoemd. Je wordt een illusie armer mocht je al eens iets hebben gewenst, gelukkig is de dampkring daar om je bescherming te geven en wat is waar of wat je gelooft komt ook ter sprake.
Zijn in het eerste deel van ‘Hee, het heelal!’ (let op, geen accenttekens) de illustraties van Tjarko van der Pol al geweldig, daarna gaat de illustrator, ook bekend van andere ruimteboeken i.s.m. Govert Schilling, helemaal los. De ruimtevaart krijgt dan in alle fantasie ruim baan. Kijk eens naar de dieren en hun astronautenpakken. Of de mobiles die voor de neus hangen van herkenbare vliegende dieren en de vorm van de kaarsenstandaards. De wezentjes op het kompas vinden intussen hun eigen diverse liefdevolle richting en is ‘het boek op de kop’ in totaliteit als illustratie fantastisch. Net als het heelal. Het heelal dat van nut is voor de mens om richting te geven, is dit door toedoen van diezelfde mens helaas minder voor het dier.
De geïnteresseerde kijker ontdekt nog veel meer in of op de illustraties. Het Bam!-boek an sich is terugkerend, net als een meetinstrument of een insect. Intussen zie je het frisse raketje terug uit eerdere boeken, kun je druk zijn met het duiden van het planetenstelsel of het ontcijferen van een formule. Je grinnikt om de opwindmuis en hoe een friemeltje wordt verbeeld. De omslagillustratie gaf al de knallende voorzet.
In taal is er door Floor Tinga evenveel creativiteit tentoongespreid. De eerdergenoemde oersoep wordt als kokende soep voorgesteld waaruit door afkoeling de planeten voortkwamen. Voordat de mens er was gingen er ‘miljarden jaren’ voorbij welke tot een dag worden gecomprimeerd. Door verschillende tijdmeet-instrumenten en het noemen dagdeel/uur/minuut/seconde worden abstracte begrippen inzichtelijk gemaakt. Inventiviteit laat je tussendoor de serieuze zaken lachen om beeld en taal bij het uitsterven van de dino en het ogenschijnlijk simpele ‘Hallo mens’.
Hoe de afstanden van planeten zich verhouden tot de aarde wordt zelfs in relatief eenvoudige woorden en korte zinnen duidelijk gemaakt. En intussen kan de vraag worden gesteld: wat is ver weg en wat is dichtbij?
Veelal is bekend dat Laika als eerste dier de ruimte in werd gelanceerd. Floor Tinga laat de jonge lezer kennismaken met welke dieren nog meer of als echt eerste deze proef hebben ondergaan voordat de mens de vlucht durfde te maken in 1961, de stap zetten deed ie tenslotte pas in 1969. Een te moeilijk woord uit te spreken woord staat groen gekaderd in fonetische taal, bijv. chimpansees. Een buitenaardse ‘kwis-vraag’ zorgt voor een leuke interactie.
Dit werkelijk zeer informatieve Bam!-deel voor beginnende of iets gevorderde lezers informeert, laat lezen, genieten en zet aan tot verder lezen. Dit is kinderen serieus nemen. Dit is kinderen uitdagend leesplezier geven en is een ‘reisgids’ in het ontdekken van het informatieve genre. Deze geweldige samenwerking van Tinga en Van der Pol smaakt naar meer.
Wat een hond, haas of eenhoorn met dit heelal te maken hebben staat er ook of kijk eens naar boven, neem de tijd en steek intussen wat op uit ‘Hee, het heelal!’. Een knallende aanrader.
Floor Tinga, Bam! Ik lees – Hee, het heelal!, illustrator Tjarko van der Pol, Volt, 2024, 32 blz., 9789062223381
