Patsboem! educatief – Marrit Boogaars, Annemiek de Groot, Roos Jans, Juul Lelieveld en Liesbeth Rosendaal – Toen het oorlog was, 1914-1918

‘In Flanders fields the poppies blow
Between the crosses, row on row.’

Na eerst het treffende boek ‘Toen het oorlog was 1939-1945’ is er nu dit zo mogelijk nog meer interessante document over de Eerste Wereldoorlog.
Iedereen kent vast de naam Dikke Bertha, een kanon, maar wist je ook dat de vlammenwerper een WOI-uitvinding is? En dat de Rode Baron geen man van adel was en in een vliegtuig vloog gemaakt door een Nederlander?

Naast informatie over het veelomvattende onderwerp WOI, bieden de auteurs óók informatie dan wel handvatten voor het lezen van het boek zelf. Heel nuttig voor de jonge of oudere lezer die een berg informatie op zich af ziet komen. Daarom moet je ‘waarom je dit eerst moet lezen’ niet overslaan voor een stuk basiskennis: wat en waar is het front, begrippen als soldaten/officieren en een overzichtelijke tijdlijn.

Op vrijwel iedere pagina staan afbeeldingen, passend en met zorg bijeengezocht uit archieven. Bijv. op bladzijde 25: over wapenwedloop en militaire training, een krantenbericht uit het Amerikaanse Library of Congress en uit Zuid-Australische archieven. Alle bronvermelding is achterin opgenomen.

Superhandig is het hoofdstuk ‘Hoofdrolspelers’. Normaliter informatie die je heus wel vindt, maar altijd overal verspreid staat en veel zoekwerk vergt.
Interessant is ook het hoofdstuk ’Spionnen’ (in ‘De oorlog is overal’) met daarin het netwerk ‘La dame blanche’. Dit zijn mensen in Frankrijk, Luxemburg en België die werkten voor de Britse geheime dienst met als hoofdkantoor Rotterdam. Een ander weetje is dat dieren in een oorlog net zo hard meevechten, van glimworm tot kameel. Dat oorlog in alle onderdelen van de samenleving doordringt blijkt wel uit een ABC met oorlogswoorden in schoolboeken.
Het is mooi dat er in ‘Sporen van de oorlog’ aandacht is voor niet-West-Europese landen en bloemensymboliek. Leuk om te lezen is ‘Ken je dit?’: overblijfselen uit WOI, bijv. vegaworstjes en polshorloges.

Een zo compleet mogelijk boek, want zelfs bijnamen en scheldnamen in de thuislanden komen aan bod of het ontstaan van het symbool ‘de witte veer’. Het hoofdstuk ‘Monumenten’ in ‘Sporen van de Oorlog’ bevat geen kaartje met daarop te vinden herdenkplaatsen. Dit had een toevoeging kunnen zijn met bijv. de genoemde plaatsen in België. Met het formeren van een overzicht van alleen al de monumenten in West-Europa ben je echter dagen en dagen bezig. Mogelijk een aantrekkelijke opdracht voor een schoolklas.

Met medewerking van WOI-kenners en -specialisten van verschillende organisaties is dit aan te raden document ‘Toen het oorlog was 1914-1918’ samengesteld door het auteurscollectief dat eerder een prachtig boek m.b.t. WOII uitgaf. Het collectief Patsboem is bekend met de jonge doelgroep wat terug te zien is in beeldkeuze en geschreven tekst. Een bijzondere vermelding voor illustrator Irene Goede. Zij heeft wederom zeer passend beeld gegeven door mooie illustraties in kleur aan niet eenvoudige deelonderwerpen van deze Grote Oorlog.

Met dit boek is het niet nodig om stapels dikke boeken door te ploegen voor een WOI-overzicht.
Al valt je blijven informeren natuurlijk aan te raden, want over deze bijzondere periode is men nooit uitgelezen. Ieder hoofdstuk eindigt niet voor niets met ‘om over na te denken’. Een duidelijke structuur en opbouw, uitleg over keuzes, register, bronnenlijst en fotoverantwoording maken dit boek tot een absolute aanrader.

Voor jonge lezers vanaf ongeveer 10 jaar en alle andere geïnteresseerden. Daarnaast een uitermate aan te bevelen boek voor alle groepen 7 en 8 PO plus onderbouw VO. Dit oorlogsboek krijg je graag cadeau. Een boek waarin je blijft lezen.

Patsboem! educatief – Marrit Boogaars, Annemiek de Groot, Roos Jans, Juul Lelieveld en Liesbeth Rosendaal, Toen het oorlog was, 1914-1918, illustrator Irene Goede, Gottmer, 2021, 216 blz., 9789025775094