door Ze kan haar ogen niet losrukken van het brandende gebouw. Het is polyvalent en heidens, duizend dingen tegelijk. Het is een offer aan de lucht, hoewel ze niet precies weet met welk doel. Het is een kreet om hulp, een rooksignaal naar de rest van de wereld. Het is louter vermaak voor de Serviërs in de heuvels.
Zora’s atelier is haar toevluchtsoord als in 1992 in Sarajevo als nationalistische bendes de stad verdelen in etnische enclaves. Als het geweld teveel wordt, ziet Zora in dat haar man en haar moeder niet meer veilig zijn. Ze vertrekken naar haar dochter in Engeland, Zora blijft achter met de overtuiging dat het geweld binnenkort zal eindigen.
Erg goed, indringend en mooi verhaal. Wat mij betreft veel te onbekend, want voor mijn gevoel is dit stuk geschiedenis onderbelicht. Ik weet zelf weinig van deze oorlog in Sarajevo, en weet ook nauwelijks boeken die hierover gaan. Iets om op te zoeken.
Hoewel het een tijd was vol ontberingen, gemis, lijden, dood en meer nare dingen, lees je ook de kracht van kunst, elkaar steunen, hoop, veerkracht. Zora en vriend Mirsad proberen door de ellende en de steeds meer verwoeste stad te overleven. In de stad die ze zo lief hebben.
Er is moed en hoop, maar als het atelier van Zora en de bibliotheek afbrandt, glijdt dat allemaal weg. Het lijkt zinloos. Rook, stof en losse bladzijden als zwarte vlinders zijn het enige dat door de lucht zweeft.
Mirsad blijft staan en plukt iets uit Zora’s haar. Hij houdt het tussen zijn duim en wijsvinger zodat ze het kan zien.
‘Dit valt al dagenlang overal in de stad neer, zelfs helemaal bij het vliegveld en in Ilidza. Weet je hoe ze worden genoemd?’
‘Nee.’
‘Zwarte vlinders,’ zegt hij zachtjes. Hij tuurt naar de geschroeide pagina alsof hij hem probeert te lezen en stopt hem vervolgens zorgvuldig in zijn borstzakje. ‘Verbande flarden poëzie en kunst die in je haar blijven zitten.’
Gebaseerd op verhalen van gevluchte familieleden van Morris zelf en n.a.v. onderzoek en verhalen in Sarajevo zelf. Mooi en waardig opgetekend door Priscilla Morris.
Geen uitgebreide recensie dit keer, maar een korte boodschap dat dit een aanrader is.
Priscilla Morris, Zwarte vlinders, vertaling Inge Kok, Meulenhoff, 2024, 256 blz., 9789029099011
