Bette Westera & Sylvia Weve – er vloog een vliegje in de vla

gedichten en gedachten over eten

Dit boek vraagt om openslaan op een willekeurige plaats en lezen wat je eerst ziet. Vervolgens schiet je in de lach om treffende taal of zomaar een lollige mop of gaat een gesprekje aan over een doordenkertje. Je hebt met ‘er vloog een vliegje in de vla’ dan ook een boek van het meermaals bekroonde en geweldige duo Westera & Weve in handen.

Wortel
Ik eet geen vlees,
zegt jager Piet.
Dus op konijnen
schiet ik niet.
Maar ik geniet
als ik een biet
of – liever nog –
een wortel schiet.

In een apart kader eronder vraagt een eekhoorn aan een vlieg of het smaakt, aan een strontvlieg wel te verstaan. Het antwoord laat weinig te raden over. Niet? Toch de illustratie even goed bekijken. Een voorbeeld van samenspel tekst en beeld.
Naast ‘Wortel’ vind je een ’recept voor een vegetarische jachtschotel’ en dat alles op rijm die een lezer vanaf een jaar of 9 kan lezen en begrijpen. Een boodschappen- en stappenlijstje is goed te maken, wordt gelijk de schrijfvaardigheid geoefend naast de leesvaardigheid.
Bij even terugbladeren – je komt een flink vol hok met wakkere dieren tegen, een paar bananen in de blues die treffend uitroepen ‘Dag Panama, dag Manama!’ – lees je bevestigend dat je in het hoofdstuk ‘Geen vlees en geen vis’ bent beland bij het willekeurig openslaan. Een boek dus over eten, maar dan in meerdere facetten.

De tekst ‘gedichten en gedachten over eten’ op het omslag zegt het, het vers zet de toon. De gedichten zijn grappig, informatief, vindingrijk, ontroerend, prikkelend en meer tot voor sommigen mogelijk bijna schurend of eng. Soms vraag je je af hoe iets werkelijk zit of iets kan, lees dan vooral ook de pagina’s ‘zo zit dat’ achterin. Gelijk een oefening in broodje aap en fact-checking en laat je gedachten over dit en andere informatie tot emoties gaan.

De onderwerpen over eten variëren en smaken verschillen, overigens het eerste hoofdstuk, maar altijd zal een lezer een favoriet gedicht ontdekken om hardop voor te dragen of om stil van te genieten. Dat laatste doe je ook van de illustraties. Wat een plezier moet Sylvia Weve hebben gehad om de zure en bitterbuurman neer te zetten, alle mogelijke smakwoorden te bedenken of de grappige laarsjes van de vlieg. Overigens is het omslag alleen al een kunstwerkje, leg het boek op de kop open en duik met de vlieg het boek in. Letterlijk ook nog, een doorkijkgaatje naar de schutbladen laat de lezer ontdekken dat Weve beduidend meer toetjes-inspiratie had dan enkel de gele vanillevla. Misschien zag ze de tentoonstelling hierover in het Kunstmuseum?

Bij een eerste keer bladeren kunnen de expressieve illustraties je overweldigen. Het geheel met tekst lijkt veel, vol en druk tot je een lijn ontdekt of per keer een paar bladzijden tot je neemt. De tweede en volgende keer merk je van het vele niets meer en geniet je vooral van de vindingrijkheid en de enorme creativiteit van beide makers. Het willekeurig openslaan helpt voor overzicht. Wat een klus heeft de vormgever Steef Liefting aan er vloog een vliegje in de vla gehad, én wat is hij daar enorm goed in geslaagd.

De onderwerpen worden in vijf hoofdstukken aangeboden: Smaken verschillen / Eten en gegeten worden / Geen vlees en geen vis / Broodje gezond / Smakelijk eten en zoals genoemd een katern met ‘Zo zit dat’. De hoofdstukken zijn duidelijk te onderscheiden door het voorafgaan van twee pagina’s in eenzelfde kleur met daarop een illustratie in enkel zwart.
In de afzonderlijke onderwerpen worden vele thema’s aangesneden. Zo zie je in smaken verschillen met één blik de vijf basissmaken en als je doorleest zie je er vast nog twee, Intussen krijg je een stukje plaatselijke geschiedenis mee. Soms moet je wel tegen een beetje zwarte humor kunnen.
Een lesje natuurlijke biologie en kringloop of gewoonweg realistisch zijn in het hoofdstuk iedereen moet eten. Als je Eendjes voeren en Viooltjes te zielig vindt, lees dan deze gedichten later en blader voor nu door naar ‘Geen vlees en geen vis’. Ook daar is niet alles pais en vree want ‘Dat spuiten moet stoppen, u moet het verbieden. / Wij worden vergiftigd. Niet spuiten, maar wieden!’ – aldus de regels uit ‘Demonstratie’ en het Jeugdjournaal, maar de ‘Gebakken uitjes’ laten je weer glimlachen. Of zit er ook hier een dubbele betekenis in de woorden van Bette Westera? En dan moeten ‘Broodje gezond’ en ‘Smakelijk eten’ nog komen. Je leert over vitaminen, bulten van kamelen en natte luiers waarbij de krachtige visualisatie van Sylvia Weve een sterk verhaal apart is. Eén illustratie en je hebt een schrijfopdracht, niet alleen bij taal, ook bij diverse zaakvakken.
Of je je elkaar nog smakelijk eten wenst na koeienvlaai met paardenvijgen valt te bezien maar dit hoofdstuk krijgt vast de lachers op de hand omdat alles een heel bijzonder smaakje heeft.

De ritmische tekst zit vol doordenkertjes, grapjes, dubbele betekenissen, verwijzingen, emoties, zegswijzen, uitleg, informatie, teveel om op te noemen en dat alles op rijm en met vele allitererende woorden. Je zou er een veelvraat van worden. De doordachte illustraties zijn inventief, kleurrijk en van aanwezig tot speels of ondersteunend. Dat woordbegrip, beeldlezen en een serieus onderwerp ook voorkomen in het werk van Westera en Weve is bijna onnodig om te melden wie eerder werk van hen heeft ingezien. Het één kan niet zonder het ander, het duo is als een smaakmaker in samenwerking en creativiteit.

Van suikerzoet tot niet te bikken, je ontdekt een variëteit aan smaken van kop tot kont in dit scherpe, humoristische, leerzame, heerlijke er vloog een vliegje in de vla.

er vloog een vliegje in de vla
het is meteen gezonken.
het spartelde nog even na.
maar zwemmen valt niet mee in de vla.
het vliegje is verdronken.
de moeder van het vliegje hield zich groot.
ze zoemde zacht: het was een zoete dood.

Een rijke fantastische poëziebundel om op je plank te hebben, af en toe een hapje fijngesneden uit te nemen en vooral door te passen en te meten met of zonder luizenglazuur weldadig van te genieten. Kunstenaars Westera & Weve laten zien dat alles rondom het thema eten poëzie kan zijn, zelfs een vlieg in de vla! Laat je verrassen door poëzie in beeld en taal.

Vanaf 9 jaar en voor iedereen die veel ouder is.