Edward van de Vendel & Martijn van der Linden – De prins die licht gaf

Er werd een pakje bezorgd. Een pakje met daarin een boek. Geen opmerkelijk gegeven. Wel dat er een bundeltje hoop uit tevoorschijn werd gehaald. Een straaltje licht dat soms zo broodnodig is in tijden van onenigheid en somberte. De wereld staat op de kop, geen sprookjestijd. Zo’n boek dat je openslaat, leest en bewondert van kaft tot kaft zodra het uit de verpakking komt. De adressering van dit pakje deed de inhoud eer aan: Lezersgoud.

Voor De prins die licht gaf is het leven ook niet bepaald een sprookje. Je neemt de tekst tot je van het ‘Ach! Dit verhaal loopt goed af, maar het begint niet al te best.’ tot het ‘Ach! Dit verhaal begon dus….’ met een gretige snelheid waarin de context harde donkere woorden als geen, genoeg, toeschreeuwen, sukkel, sneuvelen, opgelazerd, vechten, dom of grootheidsdag opvallen. Terugbladerend en in een vertraagd leestempo lichten de wonderbaarlijke beelden en zachte woorden met kracht op. Herontdek je wat je altijd al wist, dat woorden ertoe doen, dat de verbeelding van wondertonen en toverzingen de onmisbare hoop en troost geeft om strijdbaar door te kunnen gaan, gewoon te léven in grauwe tijden.

De prins waarover het gaat in dit verhaal met zowel sprookjes- als maatschappijkritische elementen laat door zijn standvastigheid zien dat trouw aan jezelf blijven, geduld hebben en oog houden voor het goede uiteindelijk de wereld weer positiever kleurt. Een medestander voor de nog kleine prins zoals de kokkin is onontbeerlijk als ook haar rotsvaste vertrouwen dat ze hem blijft herhalen: ‘Omdat jij bijzonder bent.’

Om een tipje van de sluier op te lichten: bijzonder was het prinsje al bij de geboorte. Wat er aan vooraf ging was ‘niet al te best’. In enkele woorden schetst Van de Vendel een paar ingrijpende gebeurtenissen. Er wordt weinig verbloemd zoals dat ook in aloude sprookjes gaat. Woorden als bastaard, schande en hakbijl vallen. Macht en landje veroveren is de prioriteit van de ruziezoekende alleenheerser, de magie van iedere cultuurvorm is hem vreemd.
De kokkin neemt de volledige zorg op zich, geeft hem een naam: Luciano. Hoe passend die naam is blijkt als er een bijzonder tafereel plaatsvindt. Dieren omringen de prins die licht gaf, Woest en Dwars doen hun intrede – de namen alleen al, kinderen komen in beweging, de koning blijft de idioot ontkennen. Ieder lichtpuntje wordt hem ontnomen, hij moet verborgen blijven, iedere melodie moet verdwijnen, hij gáf licht. Tot een gefluisterd woord door een verhard persoon een aanzet geeft tot acceptatie, waarna vertrouwen en hoop nog belangrijker worden. De kokkin blijft bij haar eerste antwoord op de vraag waarom Luciano bijzonder moet zijn: ‘Op een dag hoeft het niet meer. Op een dag weet je het zeker: nu is het genoeg.’

De sfeervolle illustraties zijn kortweg kunstwerken. Er wordt onvoorstelbaar gespeeld met licht en donker. De betrekkelijke eenvoud van de schutbladen laten je al verdwijnen in gedachten, de eerste plaat doet dit in een ridderverhaal, een volgende is bijna een bijbels tafereel en in de kerker wordt je zogezegd de adem ontnomen, je kunt het prinsje haast van het papier oppakken, zo licht. De zwerm vuurvliegjes, die katten!, de kleine tekeningen, je wordt er weer helemaal gelukkig en blij van en bijna vergeet je de uitdagende tekst te lezen zo bijzonder is het verhaal in beeld gebracht. Je verdwijnt voor een moment uit de wereld en denkt aan mooie momenten en mensen. De opdracht voorin zo passend.
De illustraties kunnen mogelijk donker aanvoelen, wie goed kijkt ziet hoe langer hoe meer lichtpuntjes verschijnen. Tekst en illustratie v.v. vallen als geroutineerd samen. Een totaalbeeld waarin dieren en kinderen gestaag als lichtjes van hoop worden opgevoerd. In één woord: fantastisch.

‘De prins die licht gaf’ geeft handvatten tot nadenken en bespreken. Of dit nu naar heden of naar recenter verleden is, duidelijk is dat er een link kan worden gelegd met een autocratie en of totalitair regime. Hedendaagse voorbeelden zijn er volop, bij recenter verleden kan de val van communistische regimes als voorbeeld worden genomen. Het grote belang van cultuur voor welzijn spreekt uit alles. Acceptatie en keuzes maken zijn ook onderwerpen.
Kleine verwijzingen naar het verhaalverloop zijn te ontdekken, met als eerste de beginzin, het is erg maar wordt beter. Tijdens het lezen vind je in het gevarieerde taalgebruik volop verwijzingen naar hoop, naar licht waarbij dieren belangrijk zijn en een speciale rol is weggelegd voor poes Fakkeltje. De naam! De illustratie ervan is er eentje om in te lijsten, je blijft kijken hoe de lichtval is gevangen. Welke niet denk je er spontaan achteraan. Want daar waar je Dwars en Woest op een onderaardse gang ziet staan, ben je op reis, waan je je in een middeleeuws kasteel.

Je kunt De prins die licht gaf zien als een verhaal uit de categorie ‘sprookverhalen’, ware het niet dat die verhalen jaren terug zijn geschreven en door rondtrekkende vertellers werden voorgedragen. Maar zijn thema’s als macht, oorlog, liefde, vriendschap en vooral hoop niet van alle tijden? Verhalen op eigen wijze voor iedereen van iedere leeftijd. Spannend zoals de middeleeuwse sprookverhalen kan dit verhaal voor jonge kinderen mogelijk zijn, de NUR-code geeft aan 7-9 jaar, toch zal zelfs een jonger kind eruit nemen wat het wil horen en aankan, dus geef. De eerste zin staat er niet voor niets.

Sprookjes bestaan niet? Zolang er kinderen zijn die als lichtjes voor de ander zijn is er zicht op een hoopvolle toekomst. Lichtpuntjes die kwaad laten verdwijnen. De prins die licht gaf is met zijn stem als een bode van hoop en liefde dat in een ieder schuilt. Boeken met boodschappen als deze zijn nodig. Zondermeer lezersgoud. Je gaat ervan glimmen. Lees voor, geef door! Maak er samen een Gezelligheidsdag van!

Edward van de Vendel, De prins die licht gaf, illustrator Martijn van der Linden, Querido, 2025, 64 blz., 9789045131290