Karlijn Stoffels – Eigen vuur

‘In 1944 lag Oostburg twee maanden onder vuur. De bommen die de bevrijders in de maanden ervoor lieten vallen om de Duitsers tot overgave te dwingen, kostten honderden burgers het leven en zorgden voor enorme verwoestingen.’ Eigen vuur dus.

Als je op trefwoord NSB in een biebcatalogus zoekt kom je dit boek tegen. Een verhaal waarin goed en fout zondermeer een thema is, naast dat verschillende punten in het verhaal je laten nadenken over de gevolgen van genomen besluiten door bestuurders, in dit geval de militaire top. Want wat als men tevoren had bedacht dat eerst het voorland bevrijd moet zijn i.p.v. eerst de haven Antwerpen? Had er dan een totale verwoesting van West-Zeeuws-Vlaanderen plaatsgevonden? Alle strategische punten zijn gebombardeerd, dat er een enkele molen of kerktoren die dans is ontsprongen is een toevalstreffer.

Enige achtergrondkennis is ook hier niet verkeerd. Bombardement van zowel Middelburg als Rotterdam wordt aangestipt. Vraag: door wie in het licht van propaganda. De slag om de Schelde wordt veelal gekend door de film, maar oktober 1944 was er meer in het gebied dat velen alleen kennen door vakantie. Operatie Market Garden mislukte, toen eerst Zeeland bevrijden voordat Antwerpen als aanvoerhaven kon worden ingezet. In belang van geheel Nederland. Engelandvaarders, welke troepen/landen namen deel aan operatie Switchback, Rode Kruis of gebruiken uit de streek, denk bijv. aan het houtsnijden, zijn zomaar paar deelonderwerpen waarbij het verzet niet mag worden vergeten.

Het verzet waarover in dit verhaal iets meer had mogen staan gezien ‘de geheime boodschap’ die op de achterflap wordt genoemd, maar het is vooral een verhaal over Sooys die met zijn zusje en tweelingbroertjes vanuit west naar oost door het front naar oma in Zaamslag trekt. Onderweg komen ze Marrie tegen, een meisje alleen op een boerderij, kaal en ong. van Sooys’ leeftijd. Moeder is gewond geraakt bij het bombardement en via Groede ook naar oost gebracht. Vader is lange tijd afwezig en Sooys denkt dat hij daardoor de kost moet gaan verdienen, de HBS vaarwel moet zeggen.

Leraren spelen een rol in het verhaal. Mensen die de gedachtegang van Sooys vormgeven alsmede een aantal mensen uit het verzet. Degenen die belangrijk zijn voor je verdere leven. Mogelijk vindt men Sooys veelal emotieloos reageren. Het was overleven; verstand aan, gevoel op nul, hij had de verantwoording voor zusje en broertjes. Goed is dat ook naar voren komt dat zover mogelijk het gewone (gevoels)leven gewoon doorging. Ook dat gebeurde in die tijd.

Door verschillende punten kwamen verhalen van een bekende boven. Die persoon was iets jonger dan Sooys toen maar blijkbaar een scherp observeerder, luisteraar en zwijger. Zo hoorde je over het afweergeschut in Ossenisse dat tot midden andere overkant, Zuid-Beveland, werd gevoeld of of zelfs objecten werden geraakt, Braakman/Zaamslag enz. De papieren die Sooys meedraagt klinken bekend: het verzet/onderduikers en de verhalen van bekenden van de overkant. Namen als Dees, Dieleman, Dingemanse of Basting geven beeld aan boerderijen, mensen en herinneringen.

Een boek uit 2016 dat veel meer in de bekendheid mag. Een boek dat overigens wel een duidelijker kaartje behoeft en een nawoord van of Stoffels of Van Damme (artikel uit de PZC) van toegevoegde waarde is. Velen zijn niet bekend met de bijna totale verwoesting van grote delen Zeeland. Lees bijv. ook Bommen op ons huis van Martine Letterie. Beide jeugdboeken kunnen eind basisschool/begin VO goed worden gelezen en uitgediept in deelonderwerpen. Met het boek kun je letterlijk een route volgen met herkenningspunten. Verhalen over mensen, kinderen, die moeten overleven in tijden van geweld veroorzaakt door volwassenen.

Karlijn Stoffels, Eigen vuur, Leopold, 2016, 144 blz., 9789025869724