door ‘Voor altijd ons kind’ ligt al langere tijd in het zicht om iets over te schrijven. De kleuren nodigen uit, de illustraties van Janneke Ipenburg zijn mij zeer bekend als ook de zorgvuldige schrijfwijze van Marjolein Visser. En toch.
Het boek kwam uit vlak voor de Baby Loss Awareness Week in oktober 2024. De week waarin wereldwijd aandacht is voor babysterfte en het blijvend gemis van deze kinderen. Het niet eerder schrijven over ‘Voor altijd ons kind’ of het bijzondere boek minder zien in ‘de wereld van boeken’ zegt niets over de wil er over te schrijven, dat het niet zou aanspreken of over het feit dat iemand die het boek onder ogen komt nooit iets heeft meegemaakt dan wel herkent op het gebied van zwangerschap, gemis of verlies.
Het boek voelt als iets heel persoonlijks waarin je een kijkje mag nemen zonder gedachten hardop uit te spreken. Erover schrijven kan als een waardeoordeel uiten worden ervaren, terwijl je dit niet kunt en mag om het persoonlijke. Het persoonlijke van dit gemis, een ervaring die je overkomt en waar niemand om vraagt, spreekt uit alles. Dit begint al met de illustratie op het omslag: De voorbereidingen zijn in gang gezet, het bootje heeft de route aangevangen maar blijft drijven op dezelfde plaats, de vaart is eruit. De al volle waslijn is eindig, is afgebroken. De lijn die is ontstaan in de boom, de natuur, waarvan nu de wortels vervagen. De boom waarin vogels hun beweging stoppen en hun lullaby staken. De boom met vervagend nieuw leven in zich en omgeven door kleur van verwachting en hoop trekt zich terug in een schaduw van stilte en zwart.
Dat zelfs iets nog zo onzichtbaars zo’n pijn en verdriet veroorzaakt zeggen de beginnende woorden: ‘Je was nog maar zo klein als een kiezelsteen, maar wij waren al zo blij als de zon en de maan samen.’ Dit iets onzichtbare en zo onmetelijk veelomvattende gevoel wordt omgeven door zowel herkenbaar ogende vormen als abstracte kleuren in een werkelijkheid van samen en toch een eenzaam zijn tussen de elementen. De wereld is abstract op momenten, langer of korter.
Een onpeilbare leegte wordt zo treffend verbeeld bij de woorden – ‘En wij? Wij keken naar de grond.’ – als iemand tegen de figuren in ‘Voor altijd in ons hart’ de woorden uit dat ‘je’ een engeltje of een ster was geworden. Het bootje is leeg, de knuffel onbereikbaar in de diepte. Het inzetten van een als eerste gekochte of gekregen knuffeltje bij een verwachting van nieuw leven, vol van hoop en verlangen, is zo herkenbaar en daarmee ontroerend. Je ziet als vanzelf een kindje dribbelend met in een handje het konijn vasthoudend aan één oor.
Wie kent niet de goedbedoelde woorden ‘Je bent nog jong’ en ‘Je hebt nog alle tijd’? Dat ‘nog’ is iets waar je op dat moment totaal niets mee kan. Op dat moment, en helaas voor sommigen ook later weer, zou je met alle mogelijke liefde, alle kansen grijpend het ‘nog’ willen omzetten in een ‘nu’. Je wilt nú graag deze tijd van hoop en verwachtend plezier meemaken en niet alle stilte, het afbreken en de onnoemelijke leegheid ervaren. Deze kleurloze leegheid spreekt uit poëtische taal, uit symbolisch beeld. ‘Maar op een dag gingen de zon en de maan uit. Alles was plots zwart-wit-grijs.’
Het ‘en helaas voor sommigen ook later weer’ kan je nog harder als een boemerang treffen bij het zien van ander geluk, een voorwerp, een paardenpluis, zomaar iets liefs. Iets wat je lief hebt, al is het nog zo klein en niet tastbaar, vergeet je niet en laat dit voor altijd in je gedachten en dromen terugkomen. Dit wezentje dat er altijd zal zijn en waarvoor geen vervanging mogelijk is, houdt een onmetelijk dierbaar plekje in je hart.
‘Voor altijd ons kind’ is een heel mooi en waardevol boek waarin uit ieder woord, ieder detail de emotie en aandacht voor dit zo belangrijke onderwerp spreekt. Een onderwerp dat niet alleen lichamelijk maar vooral een psychologisch traject betekent.
Een boek waarin het belang van samenwerken, de gedrevenheid, het elkaar verstaan in alle opzichten tot uiting komt.
Een boek dat voor eenieder belangrijk is die ermee te maken heeft of juist ook belangrijk is voor degene die dit niet zelf meemaakt zodat bewustwording ontstaat dat een verlies als dit blijvend aanwezig is.
Een boek dat vraagt om meermaals bladeren door symboliek en gelaagdheid om nog veel meer te zien. Je ziet een plaat waardoor je hoopt, hoopt, dat de vuurvliegjes ‘in zwart-wit-grijs was je al een beetje bij ons’ als een lichtje van troost of een sprankje hoop kunnen zijn.
Nu met reclames voor Moederdag in media staat er ineens een onverwacht stuk. Onverwacht maar zo gemeend en uit het hart geschreven, want ook deze ouders werden ondanks dit proces van rouw en verlies ouder, of zus of broer enz. Er gewoon voor hen zijn op bijv. de komende moeder- en of vaderdag. Misschien komt er een plaat van de vuurvliegjes beschikbaar, hoe mooi en symbolisch zou het kunnen zijn.
Tijdloos en leeftijdloos, voor ieder.
Voor meer informatie over totstandkoming verwijs ik graag naar de websites van beide makers.
Marjolein Visser, Voor altijd ons kind, illustrator Janneke Ipenburg, Leopold, 2024, 32 blz., 9789025887957
